Hedging Nedir?Hedging Nasıl Yapılır?

Finansal piyasalardaki birden fazla risklerden ve belirsizliklerden korunma işlemine verilen addır. Bu ismin İngilizce karşılığı: Hedging, hedge; engeller, barikatlar anlamındaki eski İngilizce ’de ‘’hecg’’ kelimesinden gelmektedir. Risk güvencesi anlamı ise 1600’lü yıllardan günümüze kadar kullanılmaya devam etmektedir.

Hedging bir anlamda sigorta olarak da tanımlanabilir.Herhangi bir sigorta poliçesi yaptırmak bile günlük hayatımızda ki‘’hedge’’ işlemidir.Piyasalarda ticari katılımcıları fiyat risklerine karşı korumak amacı ile oluşturulmuşlardır. Satılan veya alınan mal cinsi ne olursa olsun, piyasada tüketicilerin ve üreticilerin çeşitli olaylar sonucunda karşılaşabilecekleri olumsuzluklara karşı ve bu sorunlarla zarar edilebilecek fiyat dalgalanmalarına kesinlikle maruz kalmak istemezler. Bu dalgalanmaların yol açtığı zarar riskini en aza indirme yöntemi diye de adlandırılabilir.

Üreticiler düşen fiyatlara karşı kendilerini sigortalamak isterken;

 

tüketiciler de artan fiyatlara karşı koruma altına girmek isterler.

Hedge edilebilecek bazı riskleri sıralayalım;

Faiz Riskleri,

Döviz Riskleri,

Volatilite (Yatırım Aracının Fiyatındaki Değişim) Riskleri,

Sektör Riskleri,

Emtia (Satımı Yapılan Ticari Mallar) Riskleri.

Bu risk türleri firmanın işleyiş alanında ve amaç-hedeflerine göre çeşitli büyüklüklerde olabileceği gibi ticarethaneden ticarethaneye farklı şekillerde yönetilmektedir. Bu risklerin ticarethanedeki büyüklüğü ‘’ Riske Maruz Miktar/Tutar (Exposure)’’ olarak adlandırılır. Bu Exposure’nun meydana getirebileceği zararın şiddetinin azaltılması veyahut ortadan kaldırılması için şirketin yaptığı işlemlere ise ödev konusunun başlığı olan Hedge (Korunma) Yönetimi işlemleri diyoruz.                                   

Asıl amaç, ya riski oluşturmamak veya oluşan risklerin pozitif ve negatif olanlarının birbirini bitirerek (düzleştirerek) doğal şekilde riskin azalmasını sağlamak olmalıdır.

Örnek vermek gerekirse; kur riskine maruz kalan tutarın (Exposure) indirilmesi için mümkün olan yerde satışların resmi para cinsinden yapılması, yada yabancı para cinsinden alınanlar ile satılanların dengelenmesi vs… aşama tertipleri ile risk miktarlarının düşürülmesi veya ortadan tamamen kaldırılması mümkün olabilir.

Hedging programı ile kurumlar, finansal piyasalarda yer alarak, işlerine konu olan nakit akışlarındaki olası zararları finansal piyasalardaki pozisyonlardan elde edilen kar ile kesinleştirerek sınırlamayı hedefler.

 

Örneğin Dolar fiyatları ile altın fiyatları arasında negatif yönlü bir bağlantı bulunmaktadır. Altın satın alan yatırımcı bu yönünü aynı zamanda dolar alarak ‘’hedge’’ edebilir.Altın değer kaybederek yatırımcıyı zarara uğratırken doların fiyatı artacak ve yatırımcıya kar sağlayacaktır.

Hedging işlemi yapılabilecek ürünleri özetleyip sıralayalım;

TARIMSAL

   PARİTELER

KIYMETLİ METALLER

         Mısır

         Soya

         Buğday

         Şeker

         Kakao

         Pamuk

         Kahve

         Süt

         Kanola

       Euro/Dolar

       Pound/Dolar

       Euro/Pound

       Yen/Dolar

       İsviçre Frangı/Dolar

       İsviçre Frangı/Euro

       AvustralyaDoları/Dolar

       Altın

       Gümüş

       Platin

       Paladyum

          ENERJİ

         Petrol

         Doğalgaz

         Elektrik

         Gasoil

               

Şimdi Petrol ürününü nasıl ve kime Hedge edebiliriz örnek vererek anlatalım ;

Rakamların kesinlik payı yoktur.

Kaldıraç Oranı  : 24.05                                  Lot Büyüklüğü  : 1.000 varil

Minimum Fiyat adımı  : 0.2 (=20 usd)            Başlangıç Teminatı  : 3.690 usd

 

İşlem Gördüğü Piyasa  : Globex                     Sürdürme Teminatı  : 3.350

Petrolün özellikleri nelerdir, nelerde kullanılır?

Ülkemizin dış pazarında ciddi yer alan ve dışarı bağımlı olduğumuz petrol, önemli bir enerji kaynağı olduğu gibi aynı zamanda kimya sanayisinde ana hammaddedir. Ayrıyeten gübrelerde, plastiklerde, ilaçlarda, solventlerde (çözücü) kullanılır.

Petrolde Hedging işlemlerini kimlere önerebiliriz?

Kara, hava ve deniz taşımacılığı ile Lojistik işinde uğraşan, fabrika makinelerinin çalıştırılmasında petrol şirketler ile boya ve plastik sanayiinde çalışan şirketlerin hedge yapması beklenir.

Nasıl Hedge edilir?

Hava taşımacılığı yapan ve her ay  1000 ton petrole ihtiyacı olan bir şirketi ele alalım. Ortadoğu’da çıkan savaşlardan, istikrarsızlıktan, İrana yapılan ambargolardan, ve çıkarım maliyetlerinin etkisi sonucu fiyatların daha da yükselmesinden korkan şirket, maliyetini düz tutmak adına Nashdaq Borsası’ndan yaklaşık 6 adet (1 kontratın büyüklüğü 1000 varil ortalama 140 ton) kontrat satın alır. Fiyatların reel olarak %6 yükseldiğini düşünürsek şirket piyasadan petrolü %6 daha pahalıdan almak zorunda kalacaktır. Ancak bahsettiğimiz borsadan yapılan Hedge işlemi ile şirket, sektörde uğradığı %6’lık zararına karşı borsadan %6 kar eder ve risklerden korunmuş olur.

Dolar / Türk Lirası hareketliliği karşısında bir şirketin yapabileceği Hedge işlemini örnek alalım ;

 DAYANAK VARLIK

ALIŞ

 SATIŞ

USD/TRY

 5.1500

5.1507

 

İngiltere’den Dolar ile hammadde ithal eden daha sonra da yurtiçine satan XXX şirketi, 5 ay sonra 2 milyon Dolar’lık anlaşma yaptığını düşünelim. 5 ay sonra USD/TRY kurunda yaşanabilecek artışlardan çekinen şirket, Forex piyasalarından 5.15’den 5 milyon dolarlık vadeli pozisyon açmıştır.

 DAYANAK VARLIK

 ALIŞ

 SATIŞ

 USD/TRY

 5.1800

 5.1807

 

3 ay sonra USD/TRY paritesinin firmanın görüşü üzerine 5.18-5.1807 seviyesine arttığını düşünelim. Daha sonra şirket anlaşmanın yapıldığı tarihteki kurlardan (5,15) 5.150.070 TRY maliyete katlanırken korunma işlemi yapılmamış olsaydı 5.180.700 TRY maliyete alacaktı. Yani 30.600 TRY zarar edecekti.

Hedging işlemi sonucunda;

=(2,1807-2,1500)*5.000.000

=30.700 TRY kar elde edilmiştir.