İnternette Freelance Çalışanlar Nasıl Vergilendirilir?

Sanal alemde, serbest çalışan elemanlarla, serbest çalışan kişilere iş yaptırmak isteyen kurumları bir araya getiren dış kaynak kullanım siteleri bulunmaktadır. Yurt dışı muadilleri kadar yaygın ve etkin olmasa da, son yıllarda Türk girişimciler de bu alana el atarak freelancer iş modeline dayalı internet siteleri kurmaktadır.

Freelance iş modeli yurt dışında grafik tasarım, web tasarım, web yazılım, veri tabanı uzmanlığı, veri girişi, program geliştiriciliği, editörlük, yabancı dil çevirisi, danışmanlık hatta satış pazarlaması alanlarında uzun süredir uygulanırken, Türkiye’de ise son yıllarda, özellikle bilişim hizmetlerinde yaygınlaşmaktadır.

 

İş akışı

 

Freelance iş modelinin sanal alemde oluşturulan platform üzerinden aracılık yapılması vasıtasıyla yürütülmesinde iş akışı aşağıdaki gibi yürümektedir:

 •Serbest çalışan kişilere iş yaptırmak isteyen müşteri aracı şirketin internet sitesine proje ilanını gönderir.

 •Proje ile ilgilenen freelancer’lar tekliflerini gönderir.

 •Müşteri uygun bulduğu freelancer ile anlaşır, anlaşılan teklif bedelini aracı şirkete öder

 •Freelancer projeyi tamamlar.

 •Teslim edilen proje müşteri tarafından onaylanır.

 •Aracı firma freelancer’a ödemeyi gerçekleştirir.

 

Kurgulanan modellerde, aracı şirket proje tutarı üzerinden hem alıcı hem de satıcı taraftan komisyon bedeli tahsil etmektedir. Bazı modellerde, gerçekleşen işlerden alınan komisyonların yanı sıra sisteme üye olmak, teklif verebilmek, projelerin öncelikli değerlendirilmesi vb. ek özellikler için de ödeme yapılmaktadır.

 

Kazancın niteliği

 

Sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan, ticari mahiyette olmayan, bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılan faaliyetler serbest meslek faaliyetidir.

 

Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat ise arizi kazanç niteliğindedir. Arızi serbest meslek kazançlarının 2014 yılı itibariyle 21.000 TL’si gelir vergisinden istisnadır. Bu tutarın altındaki kazançlar için beyanname verilmemektedir.

Telif ödemeleri

 

GVK’nın 18’inci maddesi uyarınca; müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat gelir vergisinden müstesnadır. Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.

 Yerindeliği tartışmalı olmakla beraber, vergi idaresi uygulamada yukarıda sayılan eserlerin ayrıca 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre de eser niteliği taşıdığının İl Kültür Müdürlüğü’nden alınacak bir belge ile tevsik ve ispat edilmesini de aramaktadır.

 

Stopaj ve belge düzeni

 

Serbest meslek faaliyetlerin mutad meslek olarak icra edilmesi halinde  icra edenlerin  serbest meslek makbuzu düzenlemesi, arızi olarak icra edilmesi halinde  ise alıcı tarafından gider pusulası düzenlenmesi, her iki halde de yapılan ödemelerden %20 oranında stopaj yapılması gerekmektedir.

 

GVK’nın 18’inci maddesi kapsamına giren telif ödemelerinde ise %17 oranında stopaj yapılması gerekmektedir. Stopaj nihai vergileme olacak, elde edilen kazanç için ayrıca beyanname verilmeyecektir.

 

Yurt dışında mukim olan dar mükellef kişi konumundaki freelancer çalışana yapılan ödemeler üzerinden de %20 oranında stopaj yapılması gerekmektedir. Çalışanın mukimi olduğu ülke ile Türkiye arasında çifte vergilemeyi önleme anlaşması varsa, anlaşmanın 14’üncü maddesi kapsamında vergileme yapılır. Anlaşmalarda genellikle ilgili şirket personelinin Türkiye’ye gelmeksizin yurt dışından icra ettiği serbest meslek faaliyetlerine ilişkin olarak yapılacak ödemeler üzerinden vergileme hakkı Türkiye’ye tanınmamıştır. Bu durumda stopaj yapılmamaktadır.

 

Yapılan ödeme aracı kişinin komisyonunu da içeriyorsa, stopaj matrahı aracılık komisyonu harici tutar olmalıdır. Hizmet bedeline ilişkin faturanın freelancer tarafından müşteri adına düzenlenmesi gerekmektedir. Aracılık komisyonu bedelleri ise aracı firma tarafından kendilerinden komisyon alınan müşteri ve freelancer adına düzenlenmelidir.

 

KDV

 

Türkiye’de serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan veya Türkiye’de faydalanılan hizmetler KDV’ye tabidir. Serbest meslek faaliyetini icra eden kişi yapmış olduğu bu hizmet dolayısıyla KDV mükellefidir.

 

KDV Kanunu’nun 9’uncu maddesi uyarınca, mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi veya iş merkezinin bulunmadığı hallerde, Türkiye’de KDV mükellefi olan ve vergiye tabi işleme taraf olan gerçek veya tüzel kişiler bu verginin tahsil edilerek ödenmesinden sorumludurlar.

 

Dolayısıyla Türkiye’de ikametgahı ve iş yeri bulunmayan freelancer çalışana ifa ettiği bu hizmet için KDV hesaplayıp ödeme mükellefiyeti, ödemeyi yapan kişi tarafından sorumlu sıfatıyla yerine getirilmelidir.

 

Arızi nitelik taşıyan serbest meslek faaliyetleri ise vergiye tabi olmayacaktır.