Doğru Karar Nasıl Alınır?

Bu yazımda "başarılı yöneticiler karar alırken nelere dikkat etmelidir" sorusunu detaylı yanıtlamaya çalışacağım.

Her gün bir ya da birden fazla konuda karar vermek zorundayız. Özellikle bir yöneticiyseniz her gün çok fazla konuda karar vermek ve hatta bu kararları uygulamak ya da ekibe uygulatmak zorundasınız. Aldığımız kararlar bazen, öğle yemeğinde ne yiyeceğimiz ya da o gün hangi kıyafeti giyeceğimiz konusunda gibi basit konular için olurken, bazen de  yeni bir şehre taşınma ya da iş değiştirme gibi geleceğimize yön veren önemli konularda da olabilir. Bu yol ayrımlarında verdiğimiz kararların sonuçları ise, büyük ölçüde hayatımızın nereye evrileceğini belirler. 

Bazı yöneticiler başarılı sonuçlar doğuran çözüm üreten iyi kararlar verirken, bazı yöneticiler de başarısız ve kötü kararlar verir. Uzun yıllardır yaptığım gözlemler sonucu doğru karar vermeyi etkileyen en önemli şeyin duygusal yaklaşım ve mantıksal yaklaşım olduğunu fark ettim. 

Yaşadığımız bir çok durumu belirleyen etken "algılarımız" dır. Yani bir şeyi nasıl algıladığımız, o şey hakkında bize bir karar aldırır. Satışta sıkça kullandığımız bir bilgi vardır. Özellikle yeni tanışmalarda ilk 5-6 saniye çok önemlidir. Çünkü bilinç altımız ilk karşılaştığı o şeyle ilgili bir karar verir ve ön yargı belirir. Bu ön yargı süreci değerlendirilmediğinde zamanla yargı oluşur. Çok iyi biliriz ki yargıları yıkmak çok zordur. Bu yüzden o an yani yaşanan o an çok önemlidir. Hem siz hem de karşınızdaki kişi farkında olmadan bir karar verir. Bu esnada, karşınızdaki sizinle görüşüp görüşmemeye, sizin de karşınızdaki kişiyle görüşüp görüşmemeye karar verirsiniz farkında olmadan. Görüşme başlar ama bilinçaltına ilk saniyelerde gelen olumlu ya da olumsuz mesajlar görüşmenin devamını belirler.
Buradan çıkaracağımız sonuç aslında kararlarımızı verirken duygusal yaklaşım sergilediğimizdir. Tam bu esnada duygusal değil de mantıksal yaklaşım sergilememiz gerekir. Çünkü bilinçaltımız hiç bir şeyi değerlendirmez olduğu gibi alır. Bu durum duygusal yaklaşımdır. Kararımızı olumlu da etkileyebilir olumsuz da. Yani verilen karar doğru da olsa yanlış da olsa sağlıklı bir karar olmaz.
Bu yüzden karar verme aşamasındayken olaylara mantıksal yaklaşmalıyız. Muhakkak durumu iyi analiz etmeliyiz.

Bir çok yöneticinin yaptığı en büyük hatalardan birisi de karar verirken olaylara duygusal yaklaşmadır. Sık yaşanan vakalardan biri, sevmek ya da sevmemektir. Yöneticilerin büyük bir çoğunluğu ekibinde sevmediği çalışanlar hakkında genellikle olumsuz kararlar verebilirler. Tam tersi durumda da yanlış verme geçerlidir. Yani sevdiği bir çalışan hakkında da genellikle olumlu kararlar verebilirler. Bir yöneticinin duygularını işe karıştırmaması gerekir. Aksi taktirde adil bir yönetimden bahsedemeyiz. Sevdiği çalışanları kayırıp sevmediği çalışanları ayıran tüm yöneticiler çok büyük bir yanlış yapmaktadır. Herkese eşit ve adil davranan yöneticiler hem başarılı bir yönetim örneği sergilemekte hem de ekiplerinin ve şirketin verimliliğini artırmaktadırlar.

Karar verirken duygusal ve mantıksal yaklaşım dışında genel kabul görmüş tavsiyeleri de  inceleyelim :

Küçük Kararlara Fazla Zaman Ayırmayın

Karar alma mekanizmanızı, vücudunuzdaki bir parça gibi düşünebilirsiniz. Yani onu ne kadar çok kullanırsanız, o kadar yorulur ve verimi düşer. Başarılı olmuş birçok insan da bu durumun farkında ve bu sebepten basit kararlar için zaman harcamıyorlar. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama: “ Beni yalnızca gri ve mavi takımlar giyerken göreceksiniz. Kararlarımı azaltmaya çalışıyorum. Ne yiyeceğim ya da ne giyeceğim ile ilgili kararlar almak istemiyorum çünkü almam gereken çok fazla karar var.” demiştir. Steve Jobs’ın sürekli olarak siyah boğazlı kazak giymesini de bu konuya örnek olarak gösterebiliriz.

Önemli Kararları Sabah Saatlerinde Alın

Özel hayatınızla ya da yaptığınız işle ilgili kritik bir karar almak zorunda olduğunuzda, bu kararı akşam saatlerinde almaktan kaçının. Çünkü akşam saatlerinde günlük temponuz yavaşlar ve mental yorgunluk yaşarsınız. Önemli kararlar zinciri ile karşı karşıya olduğunuzda erken kalkmak ve küçük kararlarla dikkatiniz dağılmadan bu kararların üzerinde düşünmeniz, doğru kararı verme şansınızı arttıracaktır.

Duygularınızı Bir Kenara Bırakın

Geçici duygularınıza güvenerek aldığınız kalıcı olabilecek kararlar, sizi hayal kırıklığına uğratabilir. Örneğin çok neşeliyken normalde kabul etmeyeceğiniz bir teklifi kabul edebilir veya moraliniz bozukken kabul edebileceğiniz bir teklifi reddedebilirsiniz. Başarılı insanlar duygularını tanırlar ve rasyonel kararlar almaya çalışırlar. TalentSmart firmasının yaklaşık bir milyon denek üzerinde yaptığı çalışmaya göre insanların yalnızca %36’sı duygularını tanıyor ve anlıyor. 

Kendinize Karşı Dürüst ve Objektif Olun

Hepimiz aslında neyi yapıp neyi yapamayacağımızı az çok kestirebiliyoruz. Başarılı insanlar yapamayacaklarını düşündükleri görevleri kabul etmezler. Eğer komplex düşünmenizi gerektiren bir karar almanız gerekiyorsa, kendinize şu soruları sormanız yardımcı olacaktır:

- Bu bana nasıl yarar sağlıyor?

- Bu karar benim değerlerimi etkiliyor mu?

- Bu kararı alırsam pişman olur muyum?

- Bu karar benim değerlerime nasıl yansır?

Karar Veremiyorsanız Ertesi Güne Bırakın

Sizden bir karar vermeniz bekleniyor fakat vereceğiniz karardan bir türlü emin olamıyorsunuz. Başarılı insanlar bu gibi durumlarda kararlarını erteliyorlar. Bu, vermek istemediğiniz kararın üzerine daha derinlemesine düşünmenize yardımcı olacaktır. Ayrıca bu şekilde gözden kaçan detayları da görebilirsiniz.

Egzersiz Yapın

Bir karar hakkında kendinizi stresli hissettiğinizde egzersiz yapmayı deneyin. En azından 30 dakikalık bir egzersiz, zihinsel bir rahatlama sağlamaya yeterli olacaktır. Uzun ve planlı egzersizin karar almada sorumlu beyin bölgelerinin bütün işlevselliğini geliştirdiğini gösteriyor.

Başkalarının Fikrini Alın

Almanız gerektiğini düşündüğünüz kararı almadan önce, mutlaka başkalarına danışalım. Sorduğunuz kişinin bu işle ilgili hiçbir fikri olmayabilir ama konuyu anlattığınızda muhtemelen sizin hiç farketmediğiniz bir konuya dikkat çekecektir.