Borsa Psikolojisi

Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi borsa, en riskli yatırım aracıdır. Buraya bir parantez açmakta yarar var. Borsa, kimilerine göre yatırım aracı, kimilerine göre bir oyundur.(burada bahsi geçen oyun tamamen kumardır.)

Hep duyarız ya da okuruz, borsa yatırımcısı bu hafta şöyle kazandı, böyle kaybetti diye. Yani hiç kimse borsa bu tip haberleri "borsa oyuncusu" diye yapmaz. Daima "borsa yatırımcısı" denir. Keşke borsaya giren herkes bu işe "yatırım aracı" olarak bakabilse..

Ülkemizde çoğu insan borsaya özenti ve hayallerle girer. Çok az bir azınlık vardır ki bu grup, gerçekten yatırımcıdır. İşe uzun vadeli bakar. Hisse senedini alır ve neredeyse unutacağı bir zamana kadar elinde tutar. Koymuş olduğu hedefe geldiğinde de satar. Burada bir sıkıntı yok. Benim anlatmak istediğim, borsaya özenti ve kısa sürede zengin olma hayaliyle giren insanların(acemilerin) yaşadığı borsa psikolojisi.

Borsa, her gün üç yüz civarında hisse senedinin alınıp satıldığı bir ortamdır. Şimdi rakamların ne kadar devasa olduğuna bir bakalım. Yuvarlak üç yüz hisse senedi her fiyattan alınır ve satılır. Borsa, sabah 10.00 da açılır, akşam 18.00 da kapanır. Yani her gün (cumartesi ve pazar hariç) milyarlarca işlem olur. Her fiyat kademesinde yüz binlerce insan hisse senedi alır, satar. Milyarlarca işlem hiç durmaksızın devam eder gün boyu. Onlarca hisse senedini takip edersiniz. Oldukça yorucu. Sürekli al-sat işlemi döner.

Borsaya yeni giren ve kısa sürede zengin olma hayali kuran insanların yaşadıkları psikolojiyi, borsa psikolojisini detaylarıyla anlatacağım. Borsaya girmeyi düşünen bu grup insanların ya borcu vardır, ya zengin olma hayali vardır, ya da farklı bir heyecan arayışındadır. Maalesef ne ülkemizde ne de dünyada borsada para kaybeden insanlar hiç haber yapılmaz ve anlatılmaz. Sadece borsanın çok kazandırdığından ve en kötüsü de kısa sürede zengin olma şansı verdiğinden bahsedilir. Arkadaşlar, kimse kimseye bedavadan para vermez. Evet borsadan çok iyi para kazanabilirsiniz. Nasıl kazanırsınız biliyor musunuz? Tekniz analiz, temel analiz eğitimleri alırsınız, şirketlerin bilançolarını okumayı öğrenirsiniz(finansal okur yazarlık), işte o zaman borsadan para kazanmanın ilk adımını atmışsınız demektir. Bakın farkındaysanız para kazanırsınız demedim. Borsadan para kazanmanın ilk adımını atmışsınızdır dedim. Çünkü ardından dünya ve ülke ekonomisini çok iyi takip etmeniz gelir. Neredeyse 24 saatlik bir takip. Ama borsadan para kazanmanın asıl en önemli şartı, sizin psikolojinizin borsaya uygun olmasıdır. En önemli madde budur.

Şöyle açayım, eğer sakin yapınız yoksa, çelik gibi sinirlere sahip değilseniz, gözünüzü borsa takip ekranından bir an bile ayıramayacak kadar heyecanlı ve meraklıysanız borsaya girmeyin.

Borsa psikolojisi öyle şeyler yaşatır ki size , bir süre sonra kendinizi tanımakta zorlanabilirsiniz. Borsa hiper aktif bir yapıdır. Eğer siz de bu hiper aktivitenin içine dalarsanız, sürekli alım satım yaparsınız. Borsada yapılan her hisse senedi alımı ve satımı sadece aracı kuruma yarar. İşlem yaptığınız aracı kurum sizin kar ettiğinizi ya da zarar ettiğinizi bilmez. Her türlü komisyonunu alır. Borsa psikolojisi, sürekli işlem yapan, trader dediğimiz kişilerde yaşanır. Trader her gün bazen onlarca al-sat işlemi yapar. Eğer bir hisse senedini hangi fiyatta alıp satacağını doğru belirleyemezse ciddi zararlar eder. Tam tersi durumda da bu işin garantisi yoktur. Yani bir hisse senedinin alım ve satım noktalarını iyi belirlediğinde de para kazanamayabilir. Neden kazanamayabilir, traderin yaptığı hesaba spekülatörler uymazsa. İşlem hacmi düşük olan hisse senetlerinde spekülatörler fiyatları belirler. Çünkü ellerinde daha önceden beklettikleri yüklü miktarda kağıtları(hisse senetlerini) vardır. Bu kağıtları bir anda satabilirler. Ne olur o zaman fiyatlar bir anda yüzde bir ile yüzde yirmi arasında düşer. Siz de fiyatlar düşerken hissenizi satmazsanız ki satabilecek vakit bulamayabilirsiniz. O zaman ciddi zarardasınız demektir. Bu durumda asla zararına hissenizi satmamanızı öneririm. İşte burada borsa psikolojisi devreye girer ve yüzde doksan hissenizi zararına satarsınız. Çünkü o an korku ve panik başlar. Ne yapacağınızı bilemezsiniz. Kısmen çaresiz hissedersiniz. Kağıdı satmak ve başka bir kağıt almak daha cazip gelir. Çünkü borsada fırsatlar bitmez. 

Borsa psikolojisine asla kapılmayın, elinizdeki hisse senedinin fiyatı düştü mü, satmayın bekleyin. Satmadığınız sürece zararda değilsiniz. Nasıl olsa bir düzeltme yapacaktır. Belki birkaç gün, belki bir kaç hafta belki birkaç ay. İşte burada meşhur borsa yatırımcısı "Warren Buffet'in efsane sözünü paylaşmak istiyorum. "Borsa sabırsızların, sabırlılara para aktardığı yerdir." 

Yukarıda da belirttiğim gibi borsa psikolojisini traderler yaşar. Yani kısa süreli yatırımcılar. Aslında ben bu gruba yani kısa süreli yatırımcı dediğimiz gruba borsa oyuncuları demek istiyorum. Çünkü yatırım orta ve uzun vadeli yapılırsa para kazandırır. 

Sürekli alım satım yapmak sizde bir süre sonra sağlıksız düşünmenize sebep olacaktır. Çünkü aklınıza "nasıl olsa başka kağıttan zararımı çıkarırım" düşüncesi kazınır. Asla tavsiye etmem. Ekonomi hocaları ve dünyanın borsa guruları bile sürekli trade ederek para kazanılabileceğini düşünmüyor. Ben de düşünmüyorum. Bu şekilde iyi para kazanan bir kişi bile tanımıyorum. 

Bir de tavsiye peşinde koşan insanlar vardır. "Akif ağabey, şu kağıdı al dedi, aldım." ya da yatırım danışmanı şu kağıdı alma dedi, almadım" Arkadaşlar azıcık uyanık olun. Akif abiniz müneccim mi nereden bilebilir yarın borsada neler yaşanacağını. Ya da yatırım danışmanı. Bu insanlar haklı olsa emin olun onlar sizi tanımayacak selam vermeyecek kadar zengin olurlardı. 

Borsa psikolojisini sağlıklı bir şekilde yaşayabilmenizin yollarının başında, borsaya borç parayla girmemek geliyor bence. Bir çok insan tanıyorum bankadan kredi çekip borsaya giren. Ya da birikimiyle borsaya girmiş, parası erimiş yine bankadan kredi kullanmış. Aman arkadaşlar ne olur bu durumlara düşmeyin. Mümkünse borsaya girmeyin. Yatırım yapacaksanız daha saplam yatırım enstrümanlarına yönelin. Borsa, bu işi bilmeyen ve psikolojisi borsaya uymayan insanlara fırsat tanımaz. Elinizde avucunuzda ne varsa alır. İşin ilginç yanı, paranız birden erimez, yavaş yavaş ve sinsice. Siz sürekli bir umut içinde yaşarsınız. "Yarın açığımı kapatıcam. Şu kağıt şu fiyata bir insin hemen onu alıcam, zararımı kapatıcam" Borsa psikolijisini yoğun yaşıyorsunuz demektir.

Eğer borsa psikolojisini yoğun yaşıyorsanız, sağlıklı kararlar alamazsınız. Öyle bir gün gelir ki elinize geçen parayla hisse senedi alırsınız. Borçlarınız artar. Lütfen kendinizi çok iyi tanıyın. Eğer borsaya uygun değilseniz asla girmeyin. Yanından bile geçmeyin. Tüm bunları sizin iyiliğiniz için paylaşıyorum. Sadece sizin iyiliğiniz mi hayır aynı zamanda sizi seven aileleriniz için de.

Sağlıklı ve huzurlu günler dilerim