CFaR Modeli ile Riskin Hesaplanması

CFaR Modeli ile Riskin Hesaplanması

CFaR (Riske Maruz Nakit Akışı) belirli bir zaman ve güven aralığında, piyasa koşullarından (faiz ve kur) dolayı belli bir dönem için hedeflenen nakit akışına göre (örneğin bütçelenmiş nakit akışı) oluşacak maksimum kaybı ifade etmektedir. CFaR, finansal olmayan kurumlarda kullanılan kurumun içsel finansal tahminlerini (bütçe değerlerini) referans alan bir metottur.

Başka bir ifade ile CFaR, belli bir dönem ve güven aralığı için, piyasa değerlerinin (örneğin döviz kuru) hareketleri sonucu bütçelenmiş nakit akışında meydana gelebilecek maksimum kaybı ifade etmektedir. Nakit akışı yerine şirketin geliri değer olarak kullanıldığı durumda ise hesaplanan risk Riske Maruz Gelir (EaR) olarak adlandırılmaktadır. CFaR hesaplaması hem parametrik hem de simülasyon temelli hesaplanabilmektedir. Bu makalede sadece simülasyon bazlı CFaR hesaplama modeli açıklayıcı bir örnekle anlatılmıştır.

CFaR Hesaplama Yöntemine Göre Uygulama Adımları:

Genel olarak CFaR hesaplama modelini 3 uygulama adımına bölebiliriz. Bu uygulama adımları aşağıdaki gibidir;

Risk haritasının oluşturulması

Senaryoların oluşturulması

Risk Hesaplanması

Örnek:

Fonksiyonel para birimi USD olan ve satış gelirlerini 30 gün gecikmeli olarak tahsil eden bir şirket, satış gelirlerini EUR olarak tahsil etmektedir. Firmanın USD/EUR bütçe oranları olarak şu anki spot oranı kullandığını varsayalım. Bu durumda her bir dönem için bütçe kuru 1.34 USD/EUR olarak aşağıda verilmiştir.

1. Adım- Risk Haritasının oluşturulması:

Şirket tarafından bütçelenen EUR cinsinden satışların nakit akışları aşağıdaki gibidir:

Firma tahsilat sırasında nakit akış riskine tabidir. Firmanın döviz kuru risklerinden ekonomik riski önemsediğini varsayalım. Bu durumda 4 aylık ekonomik risk fonksiyonu (risk haritası) aşağıdaki gibidir. Xi döviz kurunu ifade etmektedir. Xo butce kurunu dolayısıyla bu örnekteki spot kuru yerine kullanılmıştır.

Eğer firma sadece işlem riskini dikkate alır ise 30 günlük tahsilat süresine göre risk haritası aşağıdaki gibi olacaktır.

2. Adım- Senaryoların oluşturulması:

Nakit akışlarının veya gelirlerin tahmin edilebilmesi için öncelikle döviz kuruna ilişkin senaryoların 4 aylık süre boyunca her ay için ayrı ayrı oluşturulması gerekmektedir. Senaryolar, ”geotmetric brownian monion”, ”mean reverting” gibi stokastik süreç (stochastic process)  yöntemleri ile örneğin 1000 kere tekrarlanarak oluşturulmaktadır. Yukarıda sadece 10 tekrar ile oluşturulan senaryoların örneği görülmektedir.

3. Adım- Riskin Hesaplanması:

Tahsil edilecek bütçelenmiş nakit akışlar aşağıdaki tabloda gibi belirlenmiştir.

Bütçe oranlarına göre şirket 4 aylık süre içerisinde USD 986,575 değerinde nakit gelir bütçelemiştir. Şirket yukarıda belirtilen yöntemlerle monte carlo simülasyonu kullanarak oluşturduğu senaryolara göre USD/EUR kurların söz konusu vadelerde %95 güven aralığında alabilecekleri minimum değerleri belirleyerek beklenen en kötü nakit geliri hesaplamıştır.

Yukarıdaki tabloya göre %95 güven aralığında belirlenen minimum nakit gelir USD 911,475’dir. Bu durumda şirketin maruz kaldığı ekonomik risk USD 75,100’dir (986,575-911,475).

kaynak:gunessari